Frame Relay ağları X.25 Paket Anahtarlamalı Ağlarda sağlanan hizmetlere benzer hizmet sağlayan ağlardır. Fakat, Frame Relay’de yönlendirme kararları X.25’e nazaran daha basit olup ve Ağ (Network) Katmanında değil Data Link katmanında yapılır. Frame Relay ağları çeşitli iletişim hızlarını destekler, ancak üst hız genelde 2Mbps civarındadır. Teknolojik olarak hız potansiyeli 50Mbps’e kadar yükselmektedir. Bu da frame relay’in gelecekte uzun yıllar kullanılabileceğini göstermektedir.
Frame Relay ağlarının, X.25 ağlarından çok önemli bir farkı da; Frame Relay ağları X.25 ağlarında sağlanan hata düzeltme özelliğini sağlamamasıdır. Frame Relay ağında gönderilen bir frame’in bilgi bulunan alanı gönderim esnasında bozulursa bu frame gözardı edilir. Bundan dolayı hata düzeltim prosedürleri kullanıcı ekipmanının üst katmanlarında yapılmaktadır. Bu, çok ciddi bir sorun teşkil etmez. Çünkü, hata düzeltim prosedürleri X.25 sanal devrelerinde genellikle üst katmanlarda gerçekleştirilmektedir. Diğer taraftan, geçiş yolu üzerindeki cihazlarda hata düzeltimi olmadığından Frame Relay ağlarında iletişim performansı çok yüksek olmaktadır. Sayısal kiralık hatlarda hata oluşması olasılığının çok düşük olması ve gelecekte de bütün kiralık hatların sayısal ortamda sağlanacağını düşünürsek Frame Relay ağlarının sayısı gelecekte daha çok artacaktır.
Frame Relay Nasıl Çalışır?
Her bir frame relay görüşmesi için ayrı fiziksel hat gereksinmesi yerine her bir frame hangi görüşmenin frame içindeki bilginin sahibi olduğunu gösteren bir Data Link Connection Identifier (DLCI) içerir. Ağ’a yollanan her frame, ağın hedef noktayı belirlemesini sağlayan bir adres bilgisi içerir. Ağ üzerindeki cihaz bu bilgiyi okur ve her bir frame’i uygun hedef noktaya gönderir.
Frame Relay’in yalnızca bir arabirim spesifikasyonu olduğunu ve verinin nasıl yönlendirileceği konusunda herhangi bir spesifikasyon içermediğini unutmamak gerekir. Frame ‘ler ağı kuranların tercih ettikleri ortam üzerinden yönlendirilirler. Bazı durumlarda frame’ler ağ’dan aktarılırken hiç dokunulmadan kalırlar. Bu, “frame anahtarlama” olarak bilinir. Diğer durumlarda frame’ler belirli uzunluktaki enformasyon parçalarına (ya da hücrelere) bölünürler. “Hücre Anahtarlamalı” ağ, bu bölünmüş küçük enformasyon parçalarını taşır ve hedef noktanın yakınında hücreleri tekrar frame’lere dönüştürür. Her iki mimarinin de kendine özgü avantajları vardır; her ikisi de frame relay standartları ile uyumludur (frame relay standartlarının büyük çoğunluğu American National Standards Institute-ANSI, Frame Relay Forum, International Engineering Task Force-IETF, International Telecommunication Union – Telecommunication Sector-ITU-T tarafından onaylanmıştır. Bu nedenle bütün standartlar üzerinde ortak bir fikir birliği mevcuttur. Bunu ötesinde ekipman geliştiricileri ve servis sağlayıcılar, frame relay teknolojileri üzerinde gelecekte yapılacak geliştirme çalışmaları konusunda da taahhütte bulunmuşlardır).
Sanal devreler (Virtual Circuits) frame’leri ifade ederler. Tıpkı tipik bir telefon kablosunun çok sayıda tel içermesi gibi (her bir tekil görüşme için bir tane olmak üzere) tek bir fiziksel frame relay arabirimi de çok sayıda tekil görüşme barındırabilir. Fakat, frame relay’de (geleneksel analog hatların tersine), her bir frame, hangi görüşmenin, frame bilgilerinden hangisine sahip olduğunu gösteren bir devre numarası (DLCI) içerir.
Frame relay LAPD (Link Access Procedure Balanced) frame formatını kullanır, bunu nedeni daha sonra frame’lerin yönetimi için kullanılacak kullanıcı verisini ve adres bilgisini içermesidir.
Günümüzde kullanılan devreler büyük çoğunlukla Permanent Virtual Circuit (PVC) dir. PVC kullanıldığında ağ operatörü, her bir devre için uç noktayı kararlaştırır. kullanılan yol ağ üzerinde değişse ve hatta alternatif yönlendirmeler yapılsa bile, operatör, değiştirmedikçe uç nokta (hedef nokta) bilgisi sabittir. Bu devreler, adanmış, noktadan noktaya devreler gibi davranır.
Switched Virtual Circuits (SVC) da frame relay standartlarına eşlik eder. SVC, frame relay için kullanıldığında devrenin kullanıcısı (caller) hedef noktayı belirler. Tipik bir telefon çağrısı gibi burada da kuruluş (çevirme/tuşlama) prosedürü vardır, bu sayede bağlantı sağlanır. Sanal bir devre numarası (DLCI) kullanan sanal bir devre, çağrı süresince oluşturulur. SVC, kamuya açık frame relay servisler (public frame relay services) kullanılmamaktadır.
Tipik bir telefon çağrısının tersine çoklu mantıksal kanallar tek bir fiziksel devre içinde bulunurlar. Hem PVC ve hem de SVC tek bir fiziksel devreyi paylaşabilirler. Aynı şekilde hat üzerinde “sessizlik” olduğunda ağ kaynakları kullanılmaz. İşte bu, frame relay’in gerçekten güçlü olduğu bir noktadır.
LAPD frame’indeki 2 Byte’lık alan başlık bilgisi için kullanılır. Başlık bilgisi, DLCI için kullanılan 10 biti içerir. DLCI’in 10 biti, her bir fiziksel arabirim üzerinde 2^10 = 1024 adet sanal devre adresine izin verir. Geri kalan bitler, tıkanıklık bilgisi ve diğer kontrol fonksiyonları için kullanılır. Her bir frame’in sonunda, bütünlüğü garantilemek için erişim cihazı tarafından belirlenen bir Frame Check Sequence (FCS) bulunur. Hatalı frame’ler burada iptal edilir. X.25’in tersine frame relay uç nokta cihazı (hedef noktadaki cihaz) iptal edilen frame’leri fark eder ve iletimin yeniden yapılmasını sağlar.
LAPD “Bilgi” alanının uzunluğu değişkendir. “Bilgi” alanı, frame relay ağ üzerindeki cihazlar arasında yollanan veriyi içerir. Kullanıcı verisi, erişim cihazları tarafından kullanılan çeşitli protokolleri (Protocol Data Units – PDU) içerir. IETF RFC-1490 sayılı endüstri standardı, “Bilgi” alanı içerisinde hangi protokolün olacağını belirler. “Bilgi” alanı aynı zamanda “çoklu protokol enkapsülasyon” bilgisini de içermelidir. Çoklu protokol enkapsülasyonu olsun veya olmasın “Bilgi” alanı içinde yollanan protokol bilgisi, frame relay ağ için saydamdır.
Frame relay ağ tıkanıklığını göstermek için başlık bitleri kullanılır. Ağ, tıkanıklık durumu bilgisini erişim cihazlarına Forward and Backward Explicit Congestion Notification (FECN ve BECN) bitleri aracılığıyla gönderebilir. Erişim cihazları, bu türden tıkanıklık koşullarında veri akışının sınırlanmasından sorumludurlar. Tıkanıklığın yönetimi (frame’in atılmak üzere seçilmesi) için, frame’lerde Discard Eligibity (DE, ) bit kullanılır.
Bir frame relay servisine erişmek için 3 unsur gereklidir: Çalışmakta olan bir frame relay ağı, iletim ortamı (kiralık hatlar) ve erişim cihazları (yönlendirici, FRAD – Frame Relay Access Device, bilgisayar, vs.)
Kaynak: Milli Eğitim Bakanlığı
Bilgisayar Eğitimi ve Hizmetleri Genel Müdürlüğü
Bilgi İşlem Dairesi Başkanlığı
belgesi-240
