Linux’ta Fvwm95 Pencere Yöneticisi
LINUX işletim sistemi ile ilgili yazılarımızı siz değerli okuyucularımızın Türkiye’deki çeşitli Linux e-posta listelerinde sordukları sorulardan ve bize gelen istek mektuplarından seçmeye özen gösteriyoruz.
Linux işletim sisteminde, son kullanıcıların en çok ilgisini çeken konu kuşkusuz X-Windows ve uygulamalarıdır. Linux altında 20’den fazla, farklı özellik ve görünümde pencere yöneticisi bulunuyor. Diğer işletim sistemlerinin tersine, UNIX/Linux iletim sisteminde X-Windows arayüzü sabit değil ve kullanıcıların beğenisine hitap eden birçok arayüzü mevcut. Bu arayüzlere X-Windows Window Manager (pencere yöneticisi ya da pencere denetleyicisi) denmektedir. Pencere yöneticilerinden en ilgi çekenleri AfterStep, WindowMaker (AfterStep uzantılı bir pencere yöneticisi), Enlightenment (görkemi ve fanteziyi sevenler için hazırlanmış havalı bir pencere yöneticisi) ve Fvwm95’dir.
FVWM95’İN ÖZELLİKLERİ
Fvwm95, fvwm pencere yöneticisinin bir uzantısıdır. Linux kullanıcılarına Windows 95 tipi bir arabirim olarak tasarlanmış bu pencere yöneticisi, kullanım kolaylığı açısından her zaman ilgi odağı olmayı sürdürmüştür. Red Hat dağıtımlarının ön tanımlı pencere yöneticilerinden olan AnotherLevel pencere yöneticisi de bir çeşit Fvwm95 türevidir. Yandaki resimde de gördüğünüz gibi, menüleri yerleşimi, büyültme ve küçültme düğmeleri, görev çubuğu ile Win95 arayüzünün hemen hemen aynısıdır. “Peki neden Linux işletim sisteminde böyle bir arayüze ihtiyaç var?” sorularınızı duyar gibi oluyorum. Bu sorunun cevabını kısaca şöyle verebiliriz: Biliyoruz ki, Linux kullanıcılarının çoğu aynı zamanda Windows 95 kullanıcılarıdır. Bir çoğunun bilgisayarında bu iki işletim sistemi bir arada bulunmaktadır. İşte sürekli bu iki işletim sistemi arasında geçiş yapan kullanıcılar, her seferinde farklı bir arayüzle karşılaşmaktan hiç de hoşnut kalmayabiliyorlar. Bu nedenle aradaki benzerliği artırmak ve kullanımı kolaylaştırmak için Fvwm95 pencere yöneticisi tasarlanmıştır.
Ancak daha önce de belirttiğimiz gibi, Linux’ta birçok pencere yöneticisi var ve her bir pencere yöneticisinin yapılandırma dosyası birbirinden oldukça farklı. Bunları göz önüne alırsak, menülerin kurduğumuz programlar tarafından otomatik olarak ayarlanması imkansız gibi görünmektedir. Son zamanlarda geliştirilen programlardan KDE’nin menülerini otomatik olarak ayarlaması için modüller içerdiği dikkatimizi çekti (örneğin StarOffice 5.0). KDE içindeki bu modül, X Windows açılırken menüleri dinamik olarak değiştirebiliyor. Ayrıca sadece KDE’de değil, diğer pencere denetleyicilerinde de kullanılabiliyor.
Bu yazımızda önce Fvwm95 paketinin derlenmesi ve menülerin nasıl ayarlanacağına dair kısa kısa notlar vereceğiz.
FVWM95 KURULUMU
http://las.ml.org adresinde, Linux programlarının arayabileceğiniz en iyi tarama motorlarından birisi bulunur. Türkiye içinde ise http://ftpsearch.ankara.edu.tr adresi hemen hemen tüm Linux arşivlerini tarayabilir. Bu iki önemli adresi kullanarak fvwm95-2.0.43a-Autoconf.tgz paketini arayın. Makinanıza indirin ve bir dizine aşağıda gösterildiği şekilde açın.
# tar -zxvf fvwm95-2.0.43a-Autoconf.tgz
Bu komut bulunduğunuz dizin altında fvwm95-2.0.43a-Autoconf dizinini açacaktır. Şimdi bu dizine geçin ve
#./configure
komutunu verin. Böylece sisteminizin özellikleri toplanacak ve gerekli kütüphane ve programların var olup olmadığı kontrol edilip Makefile dosyaları yaratılacaktır. Bu işlemi başarı ile bitirdikten sonra:
# make
komutunu verebilirsiniz. Paketlerin derlenmesi birkaç dakikayı alacaktır. Derleme işleminden sonra
# make install
komutunu vererek kurulum işlemini tamamlayabilirsiniz. Son komut gerekli programları sisteme kuracaktır.
Fvwm95 modülleri ve yapılandırma dosyası /usr/local/lib/X11/fvwm95 dizinine, fvwm95 çalıştırılabilir programı da /usr/local/bin dizinine kopyalanacaktır. X-windows’unuzu bu arayüzle açmak istiyorsanız ev dizininizdeki .xinitrc dosyası içine (örnek olarak milne kullanıcısı için /home/milne/.xinitrc) /usr/local/bin/fvwm95 satırlarını eklemelisiniz. Kendi menülerinizi ayarlamak istiyorsanız /usr/local/lib/X11/fvwm95/system.fvwm95rc dosyasını ev dizininize .fvwm95rc olarak kopyalayın. Menü ayarlamalarımızı bu dosya içerisinde yapacağız.
FVWM95 MENÜLERİ
Menüleri ayarlamak oldukça kolay bir mantığa dayanır. Örnek olarak Start Menüsüne “rxvt” terminal emülasyon programını ekleyelim. Ev dizininize kopyaladığınız .fvwm95rc dosyasını bir metin düzenleyici (örneğin pico, vi, ya da nedit) ile açın.
#——— Taskbar’s start menu
ile başlayan satırı bulun. Bundan sonraki satırlar fvwm’in başlangıç menüsünü oluşturur.
#——— Taskbar’s start menu
DestroyMenu “StartMenu”
AddToMenu “StartMenu@linux-menu.xpm@^#808080^”
“&Programs%programs.xpm%” Popup Programs
+ “&Documents%documents.xpm%” Popup Documents
+ “&Settings%settings.xpm%” Popup Settings
+ “&Find%find1.xpm%” Popup Find
+ “&Help%help.xpm%” Exec xman &
+ “&Run…%run.xpm%” Exec run &
+ “” Nop
“Sh&ut Down%shutdown.xpm%” Popup Shutdown
Yukarıda gördüğünüz gibi oldukça basit bir mantıkla menülerimizi değiştirebiliriz. Eklemek istediğiniz seçenekleri bir satır içerisine aşağıdaki şekilde yazıyorsunuz
+ “& % %” Exec &
Menüde görmeyi istediğiniz resimleri /usr/local/icons dizininde bulabilirsiniz. Eklemek istediğiniz resimler varsa bu dizine kopyalayın. Biz rxvt programını eklemek istediğimizden mini-term.xpm resmini kullanacağız. İsterseniz, yukarıda Settings menüsünden sonra şu satırı ekleyin
+ “&Konsola çıkış%mini-term.xpm%” Exec rxvt &
Şimdi dosyayı kaydedin ve Start*Shut Down*Restart diyerek yeni menünüzü aktif hale getirin. Yeni Start menünüzün aşağıdaki şekilde görüyorsunuz.
Linux kullanıcılarının vazgeçilmez programı olan Star Office programını hemen programs menüsüne “Office Programları” adlı yeni bir menünün içine ekleyelim. Star Office ikonlarını, www.stardivision.com adresinden indirebilirsiniz. Bu ikonları yukarıda bahsettiğimiz dizine kopyalayın.
Şimdi yapılandırma dosyanızı açın “#——— Programs” ile başlayan satırı bulun ve takip eden satırları aşağıdaki gibi düzenleyin
#——— Programs
DestroyMenu “Programs”
AddToMenu “Programs”
“Accessories%mini-hammer.xpm%” Popup Accessories
+ “Offis Programları%mini-briefcase.xpm” Popup Ofis
+”Text Editors%mini-edit.xpm%” Popup Editors
…..
Bu size Programs menüsü içerisinde “Office programları” adında bir menü açacaktır. Alt menüyü oluşturmak üzere yapılandırma dosyasındak herhangi bir yere, tercihen en son kısma, aşağıdaki satırları ekleyin.
DestroyMenu “Ofis”
AddToMenu “Ofis”
“Star Office%soffice.xpm%” Exec soffice
+”LyX%mini-doc1.xpm%” Exec lyx
İlk satıra “+” işareti konmadığına dikkat ediniz. Yukarıdaki satırlar menünüze hem “Star Office”, hem de “LyX” programını ekleyecektir. LyX Latex için grafik arabirimli bir kelime işlemcidir.
Ancak bu işlemi yaptıktan sonra Star Office programını çalıştırdığınızda görev çubuğunda bu programın ikonunun kırmızı bir “X” harfi ile gösterildiğini göreceksiniz. Bunu düzeltmek için görev çubuğu icon tanımını yapmak üzere herhangi bir yere şu satırı eklemeniz yeterli olacaktır:
Style “StarOffice*” TitleIcon soffice.xpm
Bunun anlamı şudur: Başlık çubuğundaki başlık StarOffice ile başladığı sürece, görev çubuğundaki ikonu soffice.xpm olacaktır. Yeni görev çubuğumuza ait örneği aşağıdaki şekilde görebilirsiniz:
Fvwm95’te masüstü en çok kullandığımız programları bir dokunuşla açabileceğimiz düğmelerden oluşur. Masüstümüze yine Star Office programını ekleyelim. Dosya içerisindeki
# Define the buttons to use…..
satırını bulun ve hemen altına aşağıdaki satırı ekleyin:
*FvwmButtons(Title StarOffice, Icon smain.xpm, Action ‘Exec “Star Office” soffice &’)
Aşağıdaki şekilde değiştirilmiş bir masüstünü görebilirsiniz.
Fvwm95 yapılandırması ile ilgili anlatılacak olanlar bu kadarla bitmiyor elbette. Yapabileceğiniz bir çok eklenti var, bunları anlattıklarımızdan esinlenerek gerçekleştirebilirsiniz. Bir kere menü yaratmayı anladıktan sonra masaüstünüzü şenlendirmek sizin elinizde. Menüleri tamamen Türkçe de yapabilirsiniz.
Türkçeleştirme işleminden sonra herkesin kullanımına sunmak üzere bize gönderin ki bunları en sık ziyaret edilen Linux sayfalarında duyuralım, yaptıklarınız herkesçe paylaşılsın.
FVWM95 İle İlgili Adresler
l http://www.linux-kheops.com/pub/fvwm95
l http://www.terraware.net/ftp/pub/Mirrors/FVWM95/fvwm95.html
l http://www.medfac.unimelb.edu.au/staff/raul/bin/
l ftp://mitac11.uia.ac.be/pub/
l ftp://ekf2.vsb.cz/pub/linux/fvwm-95/
l ftp://ftp.plig.org/pub/fvwm95/
l ftp://ftp.terraware.net/pub/Mirrors/FVWM95/
belgesi-196
