Internet bir yandan bir suru sacmaliga, pislige ve soruna yol aciyor. Ama bazen de inanilmaz bilgi kaynagi ve iletisim sagliyor. Gectigimiz gunlerde kim oldugunu bilmedigim bir kisiden bir mesaj geldi. Asagiya ozetleyerek aktaracagim. Konusu, bizim toplumca oldukca hassas oldugumuz, ama aslinda gercekten ilginc bir konu. Ulkemize Ingilizce’de ‘Turkey’ denmesine, bu sozun hindi anlamina gelmesi ve hindi ile ilgili bir suru kotu espri ve yorum yapilabilmesi nedeni ile olacak, karsi cikip ulke adini ‘Turkiye’ olarak degistirdik. Tabii bunu yapabiliriz de, baskalari bizim tersimize, bazi seyleri arastirmaya merakli olduklarindan alternatif yorumlar da gelebiliyor. Giancarlo Casale adli, ABD’de oturan bir kisi, arastirma sonucu asagidaki bilgilere ulasmis. Bu kisi hindiye Ingilizce’de verilen ‘turkey’ adinin neden bir ulkenin adi ile ayni oldugunu merak etmis. Aslinda hindinin cok Amerikan bir hayvan oldugunu dusunmus (cunku ABD’de Thanksgiving yani sukran gununde hindi yenir, Benjamin Franklin’in de, hindiyi su andaki ABD kartali yerine ulusal sembol yapmaya uzun sure ugrastigi da biliniyor). Neden hindi ‘turkey’ adini almis meraki, kahramanimizi baska dillerde arastirma yapmaya itmis. Brezilyali arkadasi ona Portekizce’de hindiye ‘peru’ dendigini anlatmis (tuhaf, bu da bir ulke!).
Bunun uzerine bir Turk arkadasina ‘Siz bizim turkey dedigimiz hayvana ne dersiniz?’diye sormus. Hindi cevabini alinca da, ‘Yahu bu da Hindistan’dan gelme demek, bu da farkli, ama gene bir ulke adi!’ diyerek merakla baska dillere dogru uzanmis. Arapca’da hindi ‘Etyopya kusu’ adini tasiyormus, Yunanca’da ise gallapoula, yani ‘Fransiz kizi’ anlamina geliyormus, Iranlilar ise hindiye ‘bukalemun’ adini vermisler. Fransizlar ise hindiye ‘dinde’ diyorlarmis, yani aynen bizim gibi Hindistan’dan gelen, yani hindi kokenli anlaminda! Derken Almanca ve Rusca’da yapilan incelemede de Hindistan’dan gelme anlami bulunmus. Hindistan vatandasi olan bir Bengalli aileye, bu kusa Hintce’de ne dendigini sorunca da ‘Hintce’de bizim hindiye kendi dilleri cinsinden bir ad verilmedigini ogrenmis. O ulkede hindi olmadigi icin isim de vermemisler ve Ingilizce’den alinma turkey adini kullaniyorlarmis.
Bir Italyan ile konusarak Italyanca’da hindiye ‘tacchino’ yani sadece kus adinin verildigini ogrenirken de, Italyan arkadasi ona, birden hatirlayarak ABD’den gelen misir icin ‘grano turco’ yani Turk bugdayi adini verdiklerini soylemis. Yani ortaya gene Turkiye cikmis. Bu durumda son care olarak bir Turk arkadasa muracaat edince de bizim misir kelimemizi ogrenmis (dikkat edilirse bu da bir ulke adi)! Bu durumda kahramanimiz Harvard Universitesi’nde ogretim uyesi, filolog ve Turki diller uzmani Profesor Sinasi Tekin ile temas kurarak bilimsel bir aciklama pesine dusmus. Onun aciklamasi biraz daha farkli. Sinasi Bey, Amerika bulunmadan cok once Ingilizler’in ulkemizde culluk denen ve hindiden kucuk ama eti cok guzel kusun farkina vardiklarini ve bu kusu ulkemizden ihrac ettiklerini belirtmis. Ama sonra Ingilizler Amerika’ya gelince, hindiyi gorup culluk ile karistirdiklarindan adina once ‘Turkey bird’ yani Turkiye kusu dediklerini, sonra da kisaca ‘turkey’ dendigini anlatmis. Ancak baska ulkelerde hindi denen kusun Amerika’dan geldigi bilindiginden Hindistan, Peru, Etyopya kusu gibi isimler takilmis. Cunku bircok ulkede Yeni Dunya (veya bugunku adi ile Amerika), cografya bilgisi zayifligi nedeni ile o zaman Hindistan veya adi gecen diger ulkeler saniliyormus.
Tabii hindi Amerika’dan ihrac edilmeye baslaninca da, basta biz Turkler olmak uzere herkes cullugu unutmus, ama ‘turkey’ adi baki kalmis. Toplumsal alinganlik konusu olacak bir sey yok galiba! Deniz Gokce 11/10/2004- Aksam Gazetesi
belgesi-1463
