Müslüman çoğunluğun önemi bu kadar büyüktür, bu nedenle bunların kendilerine yapılan kötü muamelelere karşı büyük bir tepki gösterip harekete geçecekleri muhakkaktı. Bu vilâyete ayak basmak, büyük Yunanistan’ı yeniden kurmak için öyle usta bir tâbiye, taktik ve esneklik gerekmekteydi ki, değil Yunanlılar, dünyanın en zeki milletleri bile bunlardan yoksundu. Yunanlılarda ihtiras vardı, çıkarlarına çok bağlıydılar, intikam ve gururları söz konusu olunca her türlü ölçü ve mantığı kaybediyorlardı.
Yabancı düşmanlığı da onların önde gelen vasıflarından biridir. Yunanlılar İzmir’e hâkim olduktan sonra Fransız ve İngilizlerin başları çoğu kez derde girmiştir. Kısa zamanda şehir, mamur görünüşünü, huzur ve sükûnunu yitirmiştir. Büyük savaşta bile bu olmamıştı.
Avrupalıların birçok teşebbüs ve işleri âdeta durmuş, her problem çözülmez olmuştu. Tıpkı aynı sebeplerle Selânik’te olduğu gibi. Delice bir gurura kapılmış olan yeni gelenler, hiçbir nasihate kulak asmıyorlar, işbirliğine yanaşmıyorlardı. Her şeye hâkim olmak, her şeyi kendileri yapmak istiyorlardı. Bu rejim ve boşluk birkaç ay devam etti.
Bununla birlikte, bu kadar cinayet ve faciadan sonra belli başlı suçlulara bazı cezalar verildi, diğerleri de sıkı bir kontrol altına alındı. Fransız-İngiliz karma komisyonları duruma müdahale ile her tarafı dolaşarak bazı soruşturmalara başladılar. Ortalığa biraz sükûnet geldi ve silâhlı çatışma artık, oldukça kesin bir şekilde çizilmiş bir cephede cereyan etmeye başladı.
Kaynak: Kurtuluş Savaşı Sırasında Türk Milliyetçiliği
belgesi-2665
