Savaş başlamıştı. Ama saldırının sonuçları yavaş yavaş meydana çıkacaktı. Başlangıçta bu bir partizanlar çatışmasıydı; sonraları bunlar daha sıklaştı, genişledi, daha acımasız, daha kanlı olmaya başladı. Yangın gittikçe yayılıyordu. Bu nedenle daha çok insan, malzeme gerektiriyor ve İngiltere’nin teşvik ettiği Yunanistan, kendi gücünü ve kaynaklarını aşan bir harekete girişmiş oluyordu. İngiltere Yunanistan’ı boşuna kışkırtıyor, başka devletlerden ayırıyor, bunu yaparken de sertliği elden bırakmıyor, malî yardımı pazarlık konusu yapmıyor, demir gibi bir el bu kıskacı her gün biraz daha sıkıyordu.
Görevleri veya işleri dolayısıyla Doğu’daki bu çatışma bölgesinde bulunan asker ve sivil Fransızlar, olayları gittikçe artan bir hayretle izliyorlardı.
Bunlar Fransayı, savaştan önceki durumundan uzaklaşmış, bir kenara itilmiş, müttefikleri tarafından saldırıya ve iftiraya uğramış görüyorlar ve alarm çanını çalıyorlardı. Fakat Paris buna cevap vermiyordu.
Bununla beraber, bütün bunlara karşı koymamız pekâlâ mümkündü. Elimizde o kadar çok silâh, ele geçirdiğimiz ve kimsenin bizi kolay kolay söküp atamayacağı öyle mevzilerimiz vardı ki. Sömürgeci İngiltere, olayları büyük bir titizlikle izlemekteydi. Kararını vermişti; tehlikelerini bile bile büyük bir oyun oynuyordu. Bizimle işbirliği yapması, kazançların bölünmesi demekti. O, her şeyin kendisinin olmasını istiyordu. Onun için, çok sert, metodik hareket ediyor, en ufak şanstan yararlanmaya bakıyordu.
1919 Mayıs’ından Ekim ayına kadar durumda bir değişiklik olmadı; büyük çapta olaylar görülmedi. Yunanlılar cephelerinde zorlukla tutunuyorlardı. Hâlbuki karşılarındaki düşman, düzensiz milis kuvvetleriyle tecrübesiz askerlerdi. Asıl Türk ordusu, Bağdat hattı üzerinde İngilizlerle savaşmakta, aynı zamanda Erzurum cephesini kontrol altında tutmaktaydı. Bir taktik hatası olarak Türkler, en zayıf düşmanla işi bitirmeyi bir yana bırakıp en büyük tehlikeyi savuşturmaya çalışıyorlardı. Bu, millî hareketin ilk stratejik yanlışı oldu.
Kaynak: Kurtuluş Savaşı Sırasında Türk Milliyetçiliği
belgesi-2666
